Wyrok NSA z 25.11.2009 r. – I OSK 560/09

UZASADNIENIE

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, wyrokiem z dnia 17 grudnia 2008 r. sygn. akt III SA/Kr 894/08, oddalił skargę M. S. na decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia […] sierpnia 2008 r. w przedmiocie zasiłku dla bezrobotnych.

Wyrok ten zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

Decyzją z dnia […] sierpnia 2008 r. Wojewoda Małopolski na mocy art. 71 ust. 1 pkt 2 lit a/, art. 72 ust. 1 w zw. z ust. 6, art. 73 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 91, poz. 101 ze zm.) utrzymał w mocy orzeczenie Prezydenta Miasta Krakowa z dnia […] maja 2008 r. o przyznaniu M. S. od […] września 2006 r. prawa do zasiłku dla bezrobotnych z Funduszu Pracy na okres 6 miesięcy.

M. S. zarejestrowana w Grodzkim Urzędzie Pracy w Krakowie uzyskała status osoby bezrobotnej z dniem 1 września 2006 r., jednakże organ zatrudnienia odmówił przyznania zasiłku dla bezrobotnych przyjmując, że nie wykazała w okresie 18 miesięcy poprzedzających rejestrację, 365 dni okresu uprawniającego do zasiłku o jakim mowa w art. 71 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W wyniku rozpatrzenia odwołania Wojewoda Małopolski utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji, którą zaskarżono do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z dnia 4 września 2007 r. sygn. akt III SA/Kr 15/07 uchylił powyższe decyzje ze wskazaniem, aby organ szczegółowo ustalił jakie miesięcznie wynagrodzenia uzyskiwała skarżąca w rozpatrywanym okresie 18 miesięcy poprzedzających datę rejestracji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ dokonując szczegółowej analizy zgromadzonej dokumentacji dotyczącej zatrudnienia i wysokości osiąganego przez skarżącą wynagrodzenia ustalił, że M. S. posiada 365 dni okresu uprawniającego do zasiłku przypadającego w czasie 18 miesięcy poprzedzających dzień rejestracji, natomiast łączny okres uprawniający do zasiłku jakim dysponuje wynosi 19 lat 10 miesięcy i 7 dni, co uzasadnia zastosowanie art. 73 ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tj. przyznanie prawa do zasiłku na 6 miesięcy. Do okresu uprawniającego do zasiłku nie zaliczono zatrudnienia w okresie czerwca 1995 r. w Szkole Podstawowej Nr […] w K. oraz czerwca 2005 r. w Gimnazjum Nr […] w K., gdyż wynagrodzenie wtedy było niższe od połowy minimalnego wynagrodzenia w roku 1995 i 2005 r.

Zgodnie z dyspozycją art. 71 ust. 1 lit. a/ powołanej ustawy, zaliczeniu do okresu uprawniającego do zasiłku podlega tylko taki okres zatrudnienia, w którym osiągane wynagrodzenie stanowiło kwotę co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy. Skarżąca w spornym okresie czerwca 1995 r. i 2005 r. uzyskała prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, który to ekwiwalent został wypłacony przez Szkołę Podstawową Nr […] w kwocie 171,46 zł w lipcu 1995 r. natomiast Gimnazjum Nr […] kwotę ekwiwalentu 142,86 zł wypłaciło skarżącej w sierpniu 2005 r.

Kwestią sporną w tak ustalonym stanie faktycznym jest możliwość doliczenia kwoty ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy do wynagrodzeń uzyskanych przed zakończeniem stosunku pracy, tj. w czerwcu 1995 r. i 2005 r. Doliczenie tych kwot zdaniem skarżącej pozwoliłoby na ustalenie wynagrodzenia w spornym okresie na poziomie umożliwiającym doliczenie tego okresu do okresu uprawniającego do zasiłku, a w konsekwencji do ustalenia, iż posiada 20-letni okres uprawniający do zasiłku i przyznania jej tego zasiłku w oparciu o przepis artykułu 73 ust. 1 pkt 2 lit. b/, tj. na okres 12 miesięcy w wysokości 120% (art. 72 ust. 1 pkt 3 ustawy).

Powyższą decyzję Wojewody Małopolskiego zaskarżono do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, domagając się przyznania zasiłku na okres 12 miesięcy w kwocie 120% kwoty zasiłku z uwagi na wykazany zdaniem skarżącej 20 letni okres uprawniający do zasiłku.

Powołując się na art. 80 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm., zwanym dalej K.p.) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził, iż prawo do urlopu wypoczynkowego jest uprawnieniem pracowniczym zasadniczo odmiennym od prawa do wynagrodzenia uregulowanym w dziale VII Kodeksu pracy. W przypadku niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, pracownikowi w myśl art. 171 § 1 K.p. przysługuje ekwiwalent pieniężny, który zdaniem Sądu, nie jest składnikiem wynagrodzenia za pracę i uprawnienie do niego powstaje dopiero z chwilą rozwiązania lub ustania stosunku pracy (wyrok SN z 29 marca 2001r. I PKN 336/00, OSNP 2003/1/14, PiZS 2002/6/37, M. Prawn. 2003/3/130). Za takim rozumieniem relacji pomiędzy wynagrodzeniem za pracę, a ekwiwalentem pieniężnym za urlop jednoznacznie przemawiają przepisy wydanego na podstawie art. 173 K.p. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r. Nr 2, poz. 14 ze zm.). Przepis § 6 tego rozporządzenia określa wprost, iż wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy jest „wynagrodzeniem urlopowym”. Również orzecznictwo SN podkreśla odrębny charakter ekwiwalentu pieniężnego należnego pracownikowi za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w stosunku do wynagrodzenia za pracę (wyrok SN z 11 czerwca 1980 r. I PR 43/80, OSNC 1980/12/248, wyrok SN z 14 marca 2006 r. I PK 144/05, M.P.Pr.2006/4/174).

W świetle powyższego, bez znaczenia pozostaje okoliczność w jakim okresie wypłacony został skarżącej M. S. ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, albowiem nie może on być uwzględniony do ustalenia wysokości wynagrodzenia za sporny okres czerwca 1995 r. i 2005 r., gdyż w świetle przepisów wyżej powołanych nie stanowi on składnika wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie bowiem przysługuje (wyłącznie) za pracę wykonaną (art. 80 K.p.). Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Tymczasem ekwiwalent pieniężny za urlop jest „wynagrodzeniem urlopowym”, tj. świadczeniem szczególnym, do którego uprawnienie powstaje z chwilą rozwiązania stosunku pracy.

Od powyższego wyroku wniesiono skargę kasacyjną, w której zarzucono naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, wnosząc jednocześnie o zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że skarga M. S. na decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia […] sierpnia 2008 r. Nr: […] nie zostaje oddalona, lecz że Sąd uznaje za słuszne, iż ekwiwalent za urlop wypłacany skarżącej w roku 1995 i 2005 powinien być doliczony do jej wynagrodzenia za miesiąc czerwiec danego roku, na podstawie niżej przytoczonych przepisów i wniosków.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, iż Sąd pierwszej instancji pominął fakt, że skarżąca jest nauczycielką i pracowała w placówkach, gdzie były przewidziane ferie letnie i zimowe. Natomiast, na podstawie art. 64 ust. 1 Karty Nauczyciela, nauczycielowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Nauczyciele mają szczególne uregulowanie konieczności wykorzystania urlopu wypoczynkowego, gdyż tylko wyjątkowo może on wykorzystać urlop wypoczynkowy w innym terminie. Zdaniem skarżącej, Sąd błędnie przyjął, iż prawo pracownika do urlopu jest uprawnieniem odmiennym niż prawo do wynagrodzenia, gdyż obydwa prawa są niezbywalne w świetle art. 84 i 152 § 1 K.p.a. ekwiwalent za niewykorzystany urlop oblicza się tak samo jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, które musi być takie jakie by otrzymywał gdyby w tym czasie pracował. Skarżącej trudno się zgodzić z twierdzeniem, że ekwiwalent powstaje dopiero z chwilą rozwiązania lub ustania stosunku pracy, ponieważ jest związany bezpośrednio z niezbywalnym prawem do urlopu wypoczynkowego i właśnie ten ścisły związek daje podstawę do doliczenia tego świadczenia do wynagrodzenia za pracę i potraktowanie ekwiwalentu jako szczególny przypadek zapłaty wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy. Tym bardziej, że Karta Nauczyciela w art. 30 ust. 1 pkt 4 wymienia jako składnik wynagrodzenia nauczycieli nagrody i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, do których z pewnością należy zaliczyć ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.

W tym stanie sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionej podstawy i w związku z tym podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż stosownie do art. 183 § 1 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, rozpoznając skargę kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny związany jest granicami skargi kasacyjnej, z urzędu bierze pod uwagę jedynie przesłanki nieważności postępowania sądowego. Ponieważ w niniejszej sprawie nie zachodzą te przesłanki, Sąd zobligowany był rozpoznać skargę kasacyjną zgodnie z jej zarzutem. Zarzut ten odnosi się do naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. Jednakże nie wskazano jaki konkretnie przepis prawa materialnego został naruszony. Wobec związania granicami skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny nie posiada kompetencji do jej uzupełnienia, czy poprawienia. Warunkiem niezbędnym do skontrolowania wyroku Sądu pierwszej instancji jest wskazanie konkretnego przepisu prawa którego miałby dopuścić się Sąd.

W niniejszej sprawie jedynie w uzasadnieniu skargi kasacyjnej przywołano przepis art. 84 i art. 152 § 1 Kodeksu pracy oraz art. 30 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela. Powołane przepisy Kodeksu pracy odnoszą się do niezbywalności zarówno wynagrodzenia, jak i prawa do urlopu (przy czym w skardze kasacyjnej powołano § 1 art. 152 K.p.a. powinien być powołany § 2 tego artykułu). Jednakże w żaden sposób Sąd pierwszej instancji przepisów tych nie naruszył, a sam fakt, że oba prawa mają charakter niezbywalny, nie może przesądzać, że są tożsame, tzn., że ekwiwalent za urlop jest tożsamy z wynagrodzeniem za pracę. Natomiast art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela określa składniki wynagrodzenia i w pkt 4 wskazuje, że są to m.in. nagrody i inne świadczenia związane ze stosunkiem pracy. Zdaniem skarżącego takim świadczeniem jest ekwiwalent za niewykorzystany urlop i w związku z tym jest on składnikiem wynagrodzenia. Oczywistym jest, iż uprawnienie do urlopu jest związane ze stosunkiem pracy, a co za tym idzie również ekwiwalent za niewykorzystany urlop jest związany z tym stosunkiem.

Nie oznacza to jednak, iż stanowi składnik wynagrodzenia o którym mowa w powołanym wyżej przepisie, zwłaszcza że ustawa przewiduje świadczenia związane ze stosunkiem pracy m.in. świadczenia zdrowotne.

Wskazać należy, iż zasadą jest wykorzystywanie urlopu w naturze. Jedynie w określonych przypadkach przysługuje ekwiwalent za niewykorzystany urlop i tak w art. 66 ust. 2 ustawy – z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) wskazano, iż przysługuje on w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Prawo do ekwiwalentu powstaje więc w momencie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Do tego bowiem momentu przysługuje urlop, a nie jego ekwiwalent.

Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie I PKN 336/00 wskazując, iż z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Na stanowisko to powołał się Sąd pierwszej instancji i wprawdzie odnosi się ono do przepisów Kodeksu pracy, ale przepisy ustawy – Karta Nauczyciela są w tym zakresie tożsame. W sytuacji gdy nastąpiło wyjaśnienie lub rozwiązanie stosunku pracy to ustaje również prawo do wynagrodzenia. W takiej więc sytuacji ekwiwalent za niewykorzystany urlop nie może stanowić składnika wynagrodzenia.

Ponieważ skarga kasacyjna, co podniesiono wyżej nie zawiera już odniesienia do innych przepisów prawa, to Naczelny Sąd Administracyjny nie posiada kompetencji do rozpatrywania sprawy w innych aspektach.

Z tych względów uznając, że skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, Naczelny Sąd Administracyjny na mocy art. 184 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji wyroku.

źródło: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/